Verbetering mogelijkheden van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten onderzoek te doen naar en maatregelen te nemen tegen terroristische en andere gevaren met betrekking tot de nationale veiligheid
Geruisloos is op 17 maart jl. wetsvoorstel 30 553 door minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Piet Hein Donner, ingetrokken. Het wetsvoorstel, dat op 9 mei 2006 was ingediend en op 16 oktober 2007 door de Tweede Kamer was aangenomen lag al een tijd lang stil na forse kritiek in de Eerste Kamer. Minister Donner geeft aan dat deze kritiek de reden vormt voor het intrekken van het wetsvoorstel.
Het wetsvoorstel vormde een vreemde mix van Post-Madrid maatregelen en verbeteringen naar aan leiding van de Commissie Bestuurlijke Evaluatie AIVD waarvan de noodzaak al sinds de indiening werd betwist.
Belangrijkste onderdeel was de uitbreiding van de AIVD tot toegang van gegevens van derden. Bestuursorganen, telecomaanbieders, financiele dienstverleners en vervoerders zouden per algemene maatregel van bestuur verplicht gesteld kunnen worden hun gegevens geautomatiseerd beschikbaar te maken voor de AIVD. Ook zouden de gegevens niet slechts betrekking hebben op targets van de dienst, in principe zou het alle gegevens betreffen. In de databank die met deze gegevens samengesteld zou worden, zou dan ‘real time’ gezocht moeten worden naar mogelijke terroristen.
De AIVD zelf was nooit een grote voorstander van deze wetswijziging. Ten eerste wees de dienst op de gebrekkige registratie bij bijvoorbeeld de IND. Een eerder voorstel om een kruisdatabank samen te stellen, waar alle gegevens van vreemdelingen in zouden worden verzameld, sneuvelde daarom. Ten tweede wees de AIVD op het probleem om een degelijk risicoprofiel samen te stellen. De registraties bevatten immers slechts ‘gekende’ informatie en juist voor een inlichtingendienst is de ongekende informatie vaak van groter belang. De AIVD verweet de politiek destijds ‘een gebrekkige consultatie’, iets wat blijkbaar nog maar net op tijd gerepareerd kon worden. Mocht de wet in deze vorm wel zijn aangenomen dan waren de verwachtingen van de politiek ten opzicht van de AIVD immers niet waar te maken.
Minister Donner geeft in zijn brief aan dat daar waar nodig sommige voorstellen zullen worden geactualiseerd en aangevuld in een nieuw wetsvoorstel. Die voorstellen zullen onder andere het in deze wet gesneuvelde onderdeel voor verstoren bevatten. In het wetsvoorstel 30 553 was opgenomen dat ook personen werkzaam bij de AIVD zelf gemachtigd zouden worden tot verstoren. Nu is dat wettelijk slechts toegestaan voor agenten die werken voor de dienst. Verstoren door de AIVD is een tactiek om bepaalde antidemocratische , staatsgevaarlijke activiteiten of ander in de WIV 2000 genoemde belangen te ontmoedigen of in de kiem te smoren met als doel te voorkomen (preventief) dat de met de genoemde activiteiten gepaard gaande risico’s worden gerealiseerd’. Ook het (preventief) onder controle brengen van targets valt hieronder.
Het andere onderdeel, de verplichte gegevensverstrekking, zal ook zeker vorm krijgen in een nieuw wetsvoorstel. Het zal dan voornamelijk de gegevens van vervoerders betreffen, meer in het bijzonder grensoverschrijdend verkeer. Sinds de mislukte aanslag van 25 december 2009 op een vlucht van Amsterdam naar Detroit, bekijkt de AIVD de mogelijkheden hoe de passagiersgegevens die relevant zijn voor de bestrijding van terrorisme het beste verwerkt kunnen worden. Daarnaast ligt er een voorstel van de Europese Commissie om vervoerders te verplichten deze gegevens te bewaren en af te staan.
Wetsvoorstel 30 553 is niet meer, afwachten wat de opvolger gaat brengen.