“De betrokkenheid van de deelnemende organisaties in de CT Infobox is op verschillende grondslagen gebaseerd. Dit levert naar het oordeel van de Commissie op sommige punten een onduidelijke positie op ten aanzien van ieders taken en verantwoordelijkheden. In dit kader hebben zich in het verleden ook daadwerkelijk fricties voorgedaan.”
Grote stilte gedurende deze verkiezingsperiode over de inlichtingendiensten en het terrorisme beleid. Dat is de laatste tien jaar wel anders geweest, maar misschien zijn de partijen inlichtingendiensten moe, hoewel de debatjes over controle na het tienjarig bestaan van de CTIVD anders doen vermoeden. Minister Spies kondigde zowaar een evaluatie, weliswaar alleen van de wet, aan. Dat allemaal in verband met een nieuwe wet die momenteel voorbereid wordt.
Wat de partijen nu in de toekomst met de inlichtingendiensten willen, blijft vooralsnog een raadsel, terwijl een nieuw kabinet toch al direct met een sluimerend conflict wordt opgezadeld: wel of geen aparte regeling voor de CT-Infobox. CT-Infox? Bestaat die nog? Ja zeker, en volgens de diensten succesvol: er wordt nog steeds door AIVD, MIVD, OM, IND en KMAR gezamenlijk gekeken naar mogelijke terroristen in Nederland.
En precies daar zit het probleem, want gezamenlijk in elkaars keuken kijken bleek slechts mogelijk onder het juridische regime van de WIV 2002. AIVD en MIVD kunnen allen onder die wet informatie ‘delen’. En tja, zo constateerde de CTIVD in 2007, in de praktijk kreeg de AIVD daardoor ook een te leidende rol. Dat strookte niet met de praktijk waar ieder gelijkwaardig wil zijn.
En dan was er ook de leiding van de CT-Infobox, het zogenaamde Coördinerend Beraad, nee, niet Marijnissen & co, maar, alle hoofden van de diensten inclusief de coördinator terrorismebestrijding Erik Akerboom. Een belangrijke club, want men bespreekt ‘onder meer de opvolging van de uitgebrachte adviezen, de onderlinge afstemming van lopende zaken, het beheer en bijvoorbeeld de eventuele verdere uitbouw van deelnemers en taken van de CT Infobox.” Ook als er binnen de Infobox geen overeenstemming is over een advies (een paar keer gebeurd), wordt dat in het Coördinerend Beraad besproken. Maar laat nu juist de aanwezig van Akerboom tot irritiaties hebben geleid, de NCTV heeft immers geen operationele bevoegdheden en dat soort kwesties kunnen dus niet in zijn bijzijn worden besproken.
Tja, snel wat regelen zou je dan denken, maar sinds het advies hierover van de CTIVD in 2007 lijkt de kwestie alleen maar meer spanning op te hebben geleverd. De minister wilde namelijk geen aparte wet voor de CT-Infobox, laat staan het Coördinerend Beraad. Maar, voortbordurend op het advies van de CTIVD, stelde het Coördinerend Beraad zelf wel een werkgroep in, die een wetgevingstraject moest gaan voorbereiden. En wat bleek na twee jaar studie: alle diensten waren voorstander van een aparte wet, juist het tegenovergestelde van de reactie van de minister. De minister veegde het plan vervolgens van tafel, er moest en zou geen aparte wet komen. Reden voor het Coördinerend Beraad om eerst de eigen juridische werkelijkheid maar op orden te brengen en in ieder geval de besluitvormingsprocedure te vervolmaken. Ook dat duurde weer twee jaar, waardoor we nu bijna 5 jaar na het rapport van de CTIVD nog steeds wachten op duidelijkheid.
Er is inmiddels door het Coördinerend Beraad wel een nieuwe voorstel aan de minister gedaan, maar de ambtenaren waren creatief en vonden een arrest van de Hoge Raad uit 1887 (!). In dit Meerenburg-arrest denken de wetgevingsambtenaren van het ministerie hun gelijk te halen.Dit arrest uit de oude doos heeft een bijzondere geschiedenis. Bestuursleden van het krankzinnigengesticht “Meerenberg” weigerden een bevolkingsregister aan te leggen en door te geven aan de instanties. In die periode (en we hebben het over 1840!) dacht de kroon op basis van AMvb’s straffen op te kunnen leggen. Maar in dit geval haalde de overheid bakzeil tot aan de Hoge Raad. Geen straffen op basis van van AMvB’s, die moesten verankerd zijn in formele wetten. Later werd dit bekrachtigd in de Grondwet. In artikel 89 lid 1 en 2 van de Grondwet, opgenomen na de wijziging van 1887, is destijds bepaald dat een AMvB bij Koninklijk Besluit wordt vastgesteld en dat voorschriften, door straffen te handhaven, daarin alleen worden gegeven krachtens de wet.
Volgt u het nog? Nou op het ministerie wel, want dachten ze, als er voor regelingen waarbij straffen zijn opgenomen formele wetten nodig zijn, dan is dat voor regelingen waar geen straffen in opgenomen zijn dus niet. Geen aparte wet dus voor de CT-Infobox is en blijft het standpunt van de minister.
Puur op basis van de gedachte dat de CT-Infobox gaat over samenwerking en gegevensuitwisseling klopt deze redenering misschien nog wel, maar feitelijk vormt de CT-Infobox natuurlijk startpunt van een keten van strafbepalingen. De maatregelen die kunnen worden opgelegd (verstoren, uitzetten, vervolgen) worden uiteindelijk onder formele wetten genomen, ook de ambtsberichten die daaraan ten grondslag liggen, maar in de CT-Infobox worden de keuze van de meest passende maatregel al wel gemaakt.
Misschien tijd voor de CTIVD om nog eens nader te bekijken welke maatregelen uit de koker van de Infobox zijn voorgesteld en opgevolgd.